Welkom op Recht uit de Lage Landen, de site waar de bronnen van de geschiedenis van het recht centraal staan.
Deze site is ontstaan uit het project ‘Historisch
Woordenboek van de Nederlandse Rechtstaal’ en richt zich tot iedereen die in het
raadplegen van oude rechtsdocumenten zijn gading vindt.
Waarover gaat het precies?
Via rechtsbronnen worden vele facetten van een samenleving zichtbaar:
Wetgevende, normerende teksten leggen gedragsregels vast; in het gewoonterecht leven de waardepatronen van de lokale gemeenschap; rechtsgeleerden ontrafelen de gangbare rechtsnorm en vernieuwen het rechtsdenken; met privileges en vrijheden bouwden besturen hun macht uit en met ordonnanties en decreten werden ze in toom gehouden. Naargelang de bevoegdheden die hun werden verleend, organiseren centrale instellingen en rechtscolleges het dagelijks functioneren van de maatschappij. Via de rechtspraak bereikt ons het verhaal van de man uit de straat, de leenheer en zijn erfenis, de handelaar in tegenspoed, het klooster en de stad...
De oude rechtsbronnen bevatten niet alleen een schat aan historische gegevens; zij zijn ook zeer rijk aan juridische wetenswaardigheden en taalkundig materiaal.
Met dit alles voor ogen trachten wij via dit medium een zo ruim mogelijk gamma aan rechtshistorisch informatie aan de gebruiker aan te bieden.
Op deze site vindt U:
Beschikt U over relevante informatie die U graag opgenomen zag
in deze site? Of heeft U enige vragen of opmerkingen bij de inhoud ervan? Neem dan a.u.b.
contact met ons op via de email, of langs
de geijkte kanalen.
*‘Historisch Woordenboek van de Nederlandse Rechtstaal (HWNR)’
Dit project werd in 1995 opgestart als een initiatief van het Belgisch Comité voor Rechtsgeschiedenis, met als doel een comprehensief rechtshistorisch woordenboek te realiseren, waarin een overzicht wordt gegeven van de rechtsterminologie die in het Nederlands taalgebied werd gehanteerd vanaf de dertiende tot de achttiende eeuw.
Het woordenboek zal tot stand komen met gebruik van de moderne informatica, waardoor een nieuwe, systematische bewerking van de oude rechtsbronnen mogelijk wordt. In eerste instantie worden de bestaande rechtshistorische glossaria en woordenboeken geautomatiseerd en per lemma aan elkaar gekoppeld. Deze lemmata vormen vervolgens het uitgangspunt van een grondige zoektocht naar de toepassingen ervan in de rechtspraak, de rechtsleer, de wetgeving en het gewoonterecht. De verschillende betekenissen van elke term zullen door middel van citaten uit de bewerkte bronnen verduidelijkt worden in het woordenboek.
Het automatiseren en bewerken van de bronnen gebeurt met de hulp van het NIWI.
Het HWNR-project wordt gefinancierd door FWO en is gehuisvest bij de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten.
Het project staat onder leiding van prof.em.
R.C. van Caenegem als voorzitter van het Comité Rechtsgeschiedenis, en prof. dr. J. Monballyu. De bewerking gebeurt door dr.
C. Verhas.
*een overzicht van Vlaamse rechtshistorici
Prof. Boudewijn Bouckaert
Universiteit Gent, Faculteit Rechtsgeleerdheid
Universiteitsstraat 4
9000 Gent
tel: 09/2646806
fax: 09/2646983
E-mail: boudewijn.bouckaert@rug.ac.be
Vakgebied: Rechtstheorie, in het bijzonder rechtsbronnenleer;
rechtseconomie, in het bijzonder de economie van de eigendomsrechten en van de
middeleeuwse instellingen, het ruimtelijk ordeningsrecht
Prof. dr. Hilde De Ridder-Symoens
Universiteit Gent, Letteren en Wijsbegeerte, sectie geschiedenis
Blandijnberg 2
9000 Gent
tel: 09/2643995
fax: 09/2644182
E-mail: Hilde.Symoens@rug.ac.be of ridder@jet.let.vu.nl
Vakgebied: 13de-18de eeuw; Europese universiteitsgeschiedenis;
geschiedenis van opvoeding en onderwijs, professionalisering, intellectueel en cultureel
leven tijdens de Renaissance
dr. Paul De Win
Kardinaal Mercierlei 25
2600 Berchem
tel: 03/2308792
Vakgebied: oud strafrecht; rechtsarcheologie en
rechtsiconografie; adel en adelsrecht
dr. Luc Dhondt
Oost-Beerlegemstraat 12
9750 Zingem
tel/fax: 09/3844869
Vakgebied: geschiedenis van publiekrechtelijke instellingen;
politieke, ideologische en culturele geschiedenis, inzonderheid van de Nieuwe en vroege
Nieuwste Tijd; institutionele en historische procesanalyse
Prof. dr. Dirk Heirbaut
Universiteit Gent, Faculteit Rechtsgeleerdheid, vakgroep Grondslagen en geschiedenis van
het recht
Universiteitsstraat 4
9000 Gent
tel: 09/2646840
fax: 09/2646983
E-mail: dirk.heirbaut@rug.ac.be
Vakgebied: middeleeuws gewoonterecht, inzonderheid leenrecht;
privaatrechtsgeschiedenis negentiende eeuw, Romeins zakenrecht
Prof. dr. Jos Monballyu
Katholieke Universiteit Leuven afdeling Kortrijk
E. Sabbelaan 53
8500 Kortrijk
tel: 056/246152
fax: 056/246999
E-mail: Jos.Monballyu@kulak.ac.be
Vakgebied: strafrechtsgeschiedenis, hekserij,
drukpersmisdrijven 19de eeuw, Filips Wielant
Prof. dr. Michel Oosterbosch
Algemeen Rijksarchief Brussel en KUBrussel
Ruisbroekstraat 2-6
B-1000 Brussel
tel: 02/5137680
fax: 02/5137681
Vakgebied: geschiedenis van recht en instellingen in de
Nederlanden (Middeleeuwen en Nieuwe Tijd): Grote Raad der Nederlanden te Mechelen;
procedure; archieven en inventarisatieproblematiek; notariaat; receptie van geleerd recht;
universiteitsgeschiedenis; rechtsbibliotheken voor 1600; prosopografie; tekstuitgaven en
paleografie
Dr. Rik Opsommer
Stadsarchivaris te Ieper
Lange Meersstraat 9
8900 Ieper
tel: 057/202200
fax: 057/202379
Vakgebied: Regionale en lokale rechtsgeschiedenis in het
graafschap Vlaanderen (leenrecht, banken en hoven); archivering van rechtshistorisch
archief
prof. em. dr. R.C. van Caenegem
Voorzitter van het Comité rechtsgeschiedenis
Veurestraat 47
9051 Afsnee<
tel. en fax: 09/2226211
Universiteit Gent: 09/2646793 (mevr. A. Van Wynsberge-Dolieslagers)
E-mail: Annie.Dolieslagers@rug.ac.be
Vakgebied: Europese Rechtsgeschiedenis, vroegste geschiedenis
van het Engelse Common Law
dr. Jan Van Den Broeck
Universiteit Antwerpen
Wouwstraat 110
2540 Hove
tel: 03/4553550
Vakgebied: Rechtsgeschiedenis en politieke geschiedenis van de
Zuidelijke Nederlanden tijdens de 18de eeuw; in het bijzonder de rechtsleer.
prof. dr. Herman Van Goethem
Universiteit Antwerpen
tel: 03/2204014
fax: 03/2204420
E-mail: Herman.vangoethem@ufsia.ac.be
Vakgebied: politieke geschiedenis van België; geschiedenis van
de taalwetgeving
Prof.dr. Monique Van Melkebeek
Universiteit Gent, Faculteit van de Letteren en Wijsbegeerte
Blandijnberg 2
9000 Gent
tel.:09/2244016
fax: 09/2644182
E-mail: Monique.VanMelkebeek@rug.ac.be
Vakgebied: rechtsgeschiedenis; geschiedenis van de instellingen
dr. Karel Velle
Werkleider Rijksarchief te Beveren
Kruibeeksesteenweg 39/1
9120 Beveren
tel/fax: 09/2213505
E-mail: rijksarchief.beveren@skynet.be
Vakgebied: 19de en 20ste eeuw, in het bijzonder: bibliografie
van het recht, ontwikkeling van het burgerlijk procesrecht, van het strafrecht en van het
strafuitvoeringsrecht, geschiedenis van de gerechtelijke organisatie en van het
gevangeniswezen (instellingsgeschiedenis), sociale en politieke geschiedenis van justitie.
dr. Christel Verhas
Wetenschappelijk medewerkster Historisch Woordenboek van de Nederlands Rechtstaal
Hertogsstraat 1
1000 Brussel
tel: 02/5502349 of 056/246154
fax: 02/5502335 of 056/246999
E-mail: christel.verhas@kulak.ac.be
Vakgebied: Rechtspraakgeschiedenis; rechtshistorische
terminologie
Professor Laurent Waelkens
Universiteit van Antwerpen, Faculteit der Rechten
Rodestraat 14
2000 Antwerpen
E-mail: l.waelkens@ufsia.ac.be
privé: Bloemgatstraat 29A
8850 Ardooie
fax: 051/480845
E-mail: laurent.waelkens@skynet.be
Vakgebied: Romeins Recht
Professor dr. dr. Alain Wijffels
Université Catholique de Louvain en Rijksuniversiteit te Leiden (NL)
Collège Thomas More,
Place Montesquieu 2
1348 Louvain-La-Neuve
tel: 010/474601
Vakgebied: rechtsgeschiedenis, rechtsvergelijking
*aankondigingen en evenementen in het vakgebied
30 juli-6 augustus 2000, 'XIth International Congress of medieval Canon Law', info: Prof. Manlio Bellomo, Facoltà di Giurisprudenza, Università di Catania, Via Gallo 24, I-95124 Catania, e-mail icmcl2000@lex.unict.it
10-14 september 2000, '33° Deutsche Rechtshistorikertag' te Jena, Friedrich-Schiller-Universität.
21-23 september 2000, 'Zeger Bernard Van Espen', 300 jaar Ius
Ecclesiasticum Universum, Leuven. Info: Colloquium
Van Espen, Faculteit Canoniek Recht KUL, Tiensestraat 41, 3000 Leuven. fax:
(0032)16/325157.
*recente publicaties van de leden van het Comité
Bouckaert B., ‘Between the market and the State: the World of Medieval cities’, G. RADNITZKY (ed.) Values and the Social Order, Volume 3, Voluntary versus Coercive Orders, Avebury, Aldershot, 1997.
Bouckaert B. & De Geest G. (eds.), The encyclopedia of law and economics, vrije publicatie op internet verwacht 1998.
Bouckaert B., ‘Draagt het maatschappelijk middenveld bij? Commentaar.’, Mina-raad milieu- en natuurraad Vlaanderen. Verslag van het Colloquium van 23 oktober 1996 over "Het maatschappelijk draagvlak voor het milieubeleid en de rol van adviesorganen daarbij". 1997/4.
Bouckaert B., ‘Een tweede millenium voor de rechtswetenschap?’, Liber Amicorum Prof. dr. Jan Broekman, Leuven, 1997.
Bouckaert B., ‘Hoe gemotiveerd is Cassatie? Pleidooi voor een waarachtig precedentenhof en een hernieuwde motiveringscultuur.’, Gandaius Thorbecke-lezing 21. Antwerpen, 1997, 60 p.
Bouckaert B., ‘Droit des dirigeables au pouvoir des dirigeants’, An Austrian in France. Essays in honour of J. Garello, Torino 1997.
Bouckaert B. & De Geest G., Nuisance and Liability Law. Simplifying Legal Doctrines by Economic Analysis. Congrespaper.’, Hamburg Middle Meeting, 1997.
Bouckaert B. & De Geest G., ‘The Economic Functions of Possession and Limitation Statutes.’, C. OTT & G. VON WANGENHEIM (eds.), Essays in Law & Economics IV, Antwerpen, 1997, 151-168.
Bouckaert B. & De Geest G., ‘The Complexity of Belgian Nuisance Law: An Economic Analysis’, Law, Economics and Development, 1998.
Bouckaert B., Het Decreet Ruimtelijke Planning in een poldermodel zonder polders. (Open bijscholingslessenreeks Rechtsfaculteit Gent, publicatie 1998).
Bouckaert B., ‘Toespraak op Meeting Vlaamse Sociale Zekerheid (7 maart 1998)’, Periodiek, 53ste jaargang, juli-aug. 1998, nr. 4, 61-67.
De Win P., ‘Het aanplakken van een strafvonnis aan een paal op de markt. Een "folkloristische" rechtspraktijk in historisch perspectief’, Huldeboek Jan Gerits, Ons Heem 51, 1997. 40-45.
Heirbaut D., Over heren, vazallen en graven. Het persoonlijk leenrecht in Vlaanderen, ca. 1000-1305, Brussel Algemeen Rijksarchief, 1997. (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Studia LXIX)
Heirbaut D., ‘Les lois, enquêtes et jugements des pairs du castel de Lille: een unieke getuige van het Vlaamse recht rond 1300’,B. JACOBS (ed.), De rechtspraktijk in beeld. Van Justinianus tot de Duitse bezetting, Tilburg 1997, 11-27.
Heirbaut D., ‘De procedure tot overdracht van onroerende goederen in het oud-Vlaamse recht: enkele voorbeelden uit de dertiende eeuw’, Handelingen van de Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde van Gent, LI, 1997, 37-59.
Lesaffer R., Europa: een zoektocht naar vrede? Het klassieke, Europese statensysteem in vredes- en alliantieverdragen (1453-1763 en 1945-1997), Universitaire Pers Leuven, 1999, XXXIII-694 p.
Monballyu J., ‘De invoering van de bezitsvorderingen in het Vlaamse recht (1350-1420)’, in Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis LXV (1997), 299-320.
Monballyu J., ‘Strafprocesrecht in Vlaanderen voor en na de criminele ordonnantiën van 1570', F. VANHEMELRYCK (ed.), Recht ende Justicie, Brussel 1997, 139-159.
Oosterbosch M, Grote Raad voor de Nederlanden te Mechelen. Procesbundels Beroepen uit Vlaanderen. Ordinaris processen (nr. 1-1000). Algemeen Rijksarchief. Toegangen in beperkte oplage, nr. 494; Brussel 1998.
van Caenegem R.C., Geschiedenis van Engeland. (3de herwerkte editie), 1997.
van Caenegem R.C., ‘Notes on twelfth-century English criminal law’, G. KÖBLER & H. NEHLSEN, Wirkungen europäischer Rechtskultur. Festschrift für K. Kroeschell, München 1997, 99-112.
van Caenegem R.C., ‘Zin en onzin van het historische discours’, Tussen herinnering en hoop. Geschiedenis en samenleving, Leuven 1998, 13-30.
Van Den Broeck J., 'J.B.C. Verlooy, jurist, taalflamingant en politicus (1746-1797)', Wetenschappelijke Tijdingen, jg. LVI (1997), 4, 221-226.
Van Goethem H., ‘Inleiding en commentaar over de Belgische ministers in Frankrijk en Londen, 1940-1945’, A.E. DE SCHRIJVER, Oorlogsdagboeken (1940-1942), Tielt 1998, 472 p.
Vleeschouwers C. en Van Melkebeek M., Registres de sentences de l'officialité de Cambrai (1438-1453), Brussel, 1998, XV + 990 p.
Velle K., ‘La communication des archives judiciaires en Belgique’, F. CHAUVAUD & J. PETIT (eds.), L’histoire contemporaine et les usages des archives judiciaires (1800-1939). Actes du colloque d’Angers (11-13 décembre 1997), Parijs, 1998, 283-299.
Verhas C. & De Smidt J. Th., ‘Le Hoge Raad (La Haye), Cour Suprême de Hollande, Zélande et Frise Occidentale’, A. WIJFFELS (ed.), Case-Law in the Making. The Techniques and Methods of Judicial Records and Law Reports. Comparative Studies in Continental and Anglo-American Legal History, Berlin 1997, Band 17/I 317-338, Band 17/II, 439-456.
Verhas C., De beginjaren van de Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland ... tot onderhoudinge van de Politicque ordre ende staet der Landen van Hollandt, Zeelandt, Vrieslant, Den Haag 1997, dl. I 186 p., dl. II (regesten en indices) 255 p.
Verhas C., ‘Historical Dictionary of Dutch Legal Terminology (14-18th Centuries) / Historisch Woordenboek van de Nederlandse Rechtstaal (14-18de eeuw)’, in: K.A. VAN DALEN-ROSKAM, K.A.C. DEPUYDT, W.J.J. PIJNENBURG EN T.H. SCHOONHEIM (eds.): International Medieval Research, 2: Dictionaries of Medieval Germanic Languages, Turnhout 1997, 25-30.
Verhas C., "Rechtspraak in hoogste instantie in de Nederlanden. De Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland”, in: R. HUIJBRECHT (ed.): , in: Handelingen van het Tweede Hof van Holland Symposium, Algemeen Rijksarchief Publicatiereeks 7, Den Haag 1998, 13-20.
Verhas C., "Het historisch woordenboek van de Nederlandse rechtstaal (13de-18de eeuw): een werkin-strument in wording. In: D. HEIRBAUT & D. LAMBRECHT (eds.): Van oud en nieuw recht. Handelingen van het XVde Belgisch-Nederlands Rechtshistorisch Congres, Gandaius 1, Gent 1998, 173-190.
Verhas C., "Het Latijn van de Praktizijn.
Rechtswoordenboeken in historisch perspectief”; Verslagen en Mededelingen van de
Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 347-372